ΜΙΚΡΟΤΕΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

horizontal menu

Αναζήτηση

vertical menu

RSS Feeds

Πρότυπα

Share |

Οι λόγοι που οδήγησαν στην ανάπτυξη του τεχνικού πλαισίου για τη διαδραστικότητα, τη συνεργασία και τη διαλειτουργικότητα του επιστημονικού περιεχομένου είναι:

  • οι αυξημένες ανάγκες της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας για ελεύθερη πρόσβαση και αποτελεσματική αναζήτηση στο επιστημονικό περιεχόμενο
  • η αδυναμία επικοινωνίας των αποθετηρίων, λόγω της ασυμβατότητας των χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών
  • η πρόοδος της τεχνολογίας του Διαδικτύου.

Η συνάντηση των Paul Ginsparg, Rick Luce και Herbert Van de Sompel το 1999 στη Santa Fe των ΗΠΑ οδήγησε στη σύσταση της ομάδας-κοινότητας Open Archives Initiative (ΟΑΙ) και στην ανάπτυξη του πρωτοκόλλου συλλογής μεταδεδομένων ‘Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting OAI-PMH' που βρίσκεται σήμερα στη δεύτερη έκδοση.

Το OAI-PMH, που έχει υιοθετηθεί από τα περισσότερα αποθετήρια, επιτρέπει τη συγκέντρωση και μεταφορά μεταδεδομένων μεταξύ διαφοτερικών συστημάτων. 

Τι είναι το OAI-PMH;

Πρόκειται για ένα πρωτόκολλο που παρέχει το πλαίσιο διαλειτουργικότητας για τη συλλογή μεταδεδομένων ψηφιακών τεκμηρίων, επιτρέποντας έτσι την επικοινωνία και συνεργασία των πηγών ανοικτής πρόσβασης.

Για την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας των τεκμηρίων το OAI-PMH πρέπει να χρησιμοποιηθεί:

  1. από τον πάροχο δεδομένων (data provider) ώστε να καταστήσει τα δεδομένα διαθέσιμα στα εργαλεία συλλογής (harvesters) και
  2. από τον πάροχο υπηρεσιών (service provider) ώστε να συγκεντρώσει τα

μεταδεδομένα και να τα καταστήσει διαθέσιμα προς αναζήτηση.

Η εφαρμογή του πρωτοκόλλου επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο ηλεκτρονικών αποθετηρίων ανοικτής πρόσβασης μέσω πολλαπλών μηχανών και εργαλείων αναζήτησης στο Διαδίκτυο (π.χ. Google, Scirus, Copernic Agent, Web Citation Index).

Το πρωτόκολλο OAI-PMH εφαρμόζει την αρχιτεκτονική client-server, χρησιμοποιεί τη γλώσσα XML και είναι συμβατό με όλες τις εφαρμογές και τα προγράμματα των αποθετηρίων. Θέτει ως ελάχιστη απαίτηση στους παρόχους δεδομένων την εφαρμογή του προτύπου Dublin Core για την περιγραφή των ψηφιακών αντικειμένων.

Η ευρεία αποδοχή και διάδοση της πρώτης έκδοσης του OAI-PMH οδήγησε στη δημιουργία του OAIster, ενός οργανωμένου εργαλείου συλλογής τεκμηρίων από τις μεγαλύτερες ψηφιακές συλλογές ανοικτής πρόσβασης παγκοσμίως.

Στην  Ελλάδα, η μηχανή αναζήτησης openarchives.gr λειτουργεί με βάση το πρωτόκολλο OAI-PMH και επιτρέπει την ταυτόχρονη αναζήτηση σε ελληνικά θεσμικά αποθετήρια και ψηφιακές βιβλιοθήκες. 

Λογισμικά

Με βάση αυτό το πρότυπο αναπτύχθηκαν πολλά λογισμικά ανάπτυξης και  διαχείρισης συλλογών ανοικτής πρόσβασης. Αναφέρονται τα πιο δημοφιλή λογισμικά ανοικτού κώδικα που αναπτύχθηκαν από Πανεπιστήμια:

  • GNU EPrints - Πανεπιστήμιο του Southampton. Διευκολύνει την επέκταση των OAI-PMH αποθετηρίων για ερευνητικές εργασίες αλλά και για άλλα είδη ψηφιακών πληροφοριών.
  • DSpace - Αναπτύχθηκε από τη βιβλιοθήκη του MIT σε συνεργασία με τα εργαστήρια Hewlett-Packard. Εφαρμόζει το πρωτόκολλο OAI-PMH και παρέχει εργαλεία οργάνωσης και διαχείρισης για ευρύ φάσμα  ερευνητικών αποτελεσμάτων
  • Fedora - Είναι αποτέλεσμα του Fedora Project των Πανεπιστημίων της Βιρτζίνια και του Cornell. Είναι ένα λογισμικό ανοικτού κώδικα για τη διαχείριση και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου. Εφαρμόζει το πρωτόκολλο OAI-PMH και χρησιμοποιείται από πολλά ινστιτούτα και οργανισμούς.

Συντήρηση ψηφιακού περιεχομένου

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα των αποθετηρίων είναι η εξασφάλιση της μακροχρόνιας πρόσβασης στο ψηφιακό περιεχόμενο και η συντήρηση του.

Το σύστημα αρχιτεκτονικής ψηφιακών αρχείων Open Archival Information System (OAIS) Reference Model παρέχει το συνηθέστερο πλαίσιο ανάπτυξης προτύπων για τη συντήρηση μεταδεδομένων και δεν πρέπει να συγχέεται με το πρότυπο OAI.

Πολλά λογισμικά διαχείρισης ψηφιακών αρχείων, όπως το  DSpace, υποστηρίζουν αυτή την αρχιτεκτονική.

ΚΟΣΜΟΣ
ΕΛΛΑΔΑ