ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και περισσότερος λόγος για την ανάγκη ελεύθερης πρόσβασης στη γνώση και δημιουργίας εναλλακτικών σχημάτων διάχυσης του επιστημονικού περιεχομένου λόγω:

• της περιορισμένης πρόσβασης στην επιστημονική παραγωγή
• των αργών χρόνων δημοσίευσης της επιστημονικής γνώσης
• της μειωμένης επίδρασης της έρευνας στην οικονομική ανάπτυξη και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής (ιδίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες)
• των συνεχώς αυξανόμενων τιμών των επιστημονικών συνδρομητικών περιοδικών και των ολιγοπωλιακών τακτικών των παραδοσιακών εκδοτικών σχημάτων
• της συνεχούς μείωσης της αγοραστικής αξίας των βιβλιοθηκών
• της διεθνούς αύξησης της επιστημονικής παραγωγής
• των απαιτητικών αναγκών των χρηστών
• των μειωμένων κρατικών επιχορηγήσεων για συνδρομές σε επιστημονικά περιοδικά
• της ταχύτατης ανάπτυξης των δυνατοτήτων του διαδικτύου.

Πρωτοβουλίες-ορόσημα για την Ανοικτή Πρόσβαση

Γνωστές και με το ακρώνυμο ΒΒΒ οι σημαντικότερες διεθνείς πρωτοβουλίες είναι οι εξής:

Φεβρουάριος 2002 - Διακήρυξη της Πρωτοβουλίας Ανοικτής Πρόσβασης της Βουδαπέστης (Budapest Open Access Initiative)

Στη διακήρυξη αυτή διατυπώθηκε για πρώτη φορά ο όρος open access (ανοικτή πρόσβαση). Σκοπός της ήταν να δοθεί ώθηση στις μεμονωμένες διεθνείς πρωτοβουλίες ώστε να καταστούν τα ερευνητικά άρθρα όλων των επιστημονικών τομέων ελεύθερα διαθέσιμα στο Διαδίκτυο.

Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης.

Απρίλιος 2003 - Διακήρυξη της Βηθεσδά (Bethesda) για την Εκδοτική Δραστηριότητα Ανοιχτής Πρόσβασης (Bethesda Statement on Open Access Publishing)

Πρόθεση των συμμετεχόντων ήταν η ευαισθητοποίηση της βιοϊατρικής ερευνητικής κοινότητας σχετικά με την ανοικτή πρόσβαση και η δημιουργία ενός συνόλου αρχών και κανόνων ανοικτής πρόσβασης που θα αποτελέσουν πρότυπο για την εκδοτική δραστηριότητα του ερευνητικού τους έργου και θα εφαρμοστούν από όλους τους ερευνητικούς οργανισμούς, την επιστημονική κοινότητα, τις βιβλιοθήκες και τους εκδότες.

Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης.

Οκτώβριος 2003 - Διακήρυξη του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση των Θετικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών (Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities)

Η Διακήρυξη καλεί τους ερευνητές να καταστήσουν το επιστημονικό τους υλικό (άρθρα που έχουν υποστεί αξιολόγηση από κριτές και ερευνητικά αποτελέσματα) ελεύθερα διαθέσιμο σε όλους. Οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν το υλικό με την προϋπόθεση να αναφέρουν το δημιουργό του.

Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης.

Η Διακήρυξη του Βερολίνου στα ελληνικά.

Παρόλο που διαφοροποιούνται σε επιμέρους σημεία, οι τρεις πρωτοβουλίες συγκλίνουν στη διατύπωση της απαίτησης ότι η επιστημονική παραγωγή πρέπει να είναι ελεύθερα προσβάσιμη σε όλους τους χρήστες μέσω του Διαδικτύου.

Άλλες σημαντικές πρωτοβουλίες για την Ανοικτή Πρόσβαση

Μάιος 2010- Διακήρυξη της Αλάμπρα (Alambra Declaration on Open Access)

Η διακήρυξη καλεί τους εμπλεκόμενους στην Ανοικτή Πρόσβαση στις χώρες της Νοτίου Ευρώπης να κινητοποιηθούν για την ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης με συστάσεις για την ανάπτυξη κοινών πολιτικών, τη δημιουργία εθνικών ομάδων εργασίας, την ανάληψη πρωτοβουλιών για την προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης, την ανάπτυξη βιώσιμων εναλλακτικών επιχειρησιακών εκδοτικών μοντέλων, τη διασφάλιση της ποιότητας των εκδόσεων Ανοικτής Πρόσβασης, την ενίσχυση της ανάπτυξης των αποθετηρίων. Τέλος, περιλαμβάνει σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη της Ανοικτής Πρόσβασης στις χώρες της Νότιας Ευρώπης.

Η διακήρυξη της Αλάμπρα
Διαβάστε εδώ το πλήρες κείμενο της διακήρυξης στα ελληνικά