OpenAccess.gr - Οικονομικά Ζητήματα

vertical menu

Home
Ηλεκτρονικά Βιβλία
Οικονομικά Ζητήματα

Οικονομικά Ζητήματα

Share |

Τα βιβλία ανοικτής πρόσβασης διατίθενται ελεύθερα στους αναγνώστες, έχουν όμως κόστος τόσο για την παραγωγή, δηλαδή την εκδοτική διαδικασία και την τεχνική υποστήριξη, όσο και για την προώθησή τους.

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για την οικονομική στήριξη της έκδοσης βιβλίων ανοικτής πρόσβασης που αφορούν τόσο τους φορείς με σχετική εκδοτική δραστηριότητα (εκδοτικούς οίκους, βιβλιοθήκες), όσο και τους συγγραφείς που ενδιαφέρονται για τη δημοσίευση της δουλειάς τους με αυτόν τον τρόπο. Οι κυριότεροι τρόποι οικονομικής στήριξης της ανοικτής πρόσβασης στα βιβλία είναι οι εξής:

Χρηματοδότηση από φορέα ή αναζήτηση εξωτερικών επιδοτήσεων

Πολλοί ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί φορείς αναλαμβάνουν την οικονομική υποστήριξη εκδοτικής δραστηριότητας ανοικτής πρόσβασης σε πάγια βάση. Αυτό συμβαίνει συχνά με τους πανεπιστημιακούς εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι συνήθως υποστηρίζονται οικονομικά από τις διοικήσεις των πανεπιστημίων, αλλά και τα συνεργατικά εκδοτικά σχήματα βιβλιοθηκών και πανεπιστημιακών εκδοτικών οίκων. Συγκεκριμένα εγχειρήματα βιβλίων ανοικτής πρόσβασης συχνά εκδίδονται με εύρεση χορηγιών ή/και επιδοτήσεων ή/και άλλης εξωτερικής χρηματοδότησης.

Χρέωση του συγγραφέα

Το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται με τα ηλεκτρονικά περιοδικά ανοικτής πρόσβασης, κυρίως στις θετικές και ιατρικές επιστήμες, φαίνεται όμως ότι μπορεί να παίξει ρόλο και στα βιβλία ανοικτής πρόσβασης. Σύμφωνα με αυτό ο εκδότης κερδίζει χρήματα χρεώνοντας τον συγγραφέα του οποίου το έργο έχει προκριθεί για δημοσίευση (author pays). Αυτά τα έξοδα του συγγραφέα πλέον θεωρούνται πάγια ερευνητικά έξοδα τα οποία τελικά αναλαμβάνει ο φορέας στον οποίο εργάζεται ο συγγραφέας ή/και ο χρηματοδότης της έρευνάς του. Οι φορείς οικονομικής υποστήριξης και διαχείρισης της έρευνας διαφόρων χωρών (λ.χ. η Αυστρία ), καθώς και ακαδημαϊκοί/ερευνητικοί οργανισμοί (λ.χ. Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ), που προάγουν την ανοικτή πρόσβαση διαθέτουν πόρους ώστε να αποζημιώνουν τους ερευνητές, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και αξιολόγηση, για τα έξοδα αυτά των δημοσιεύσεων Ανοικτής πρόσβασης. Δείτε περισσότερες πληροφορίες για τη συμφωνία πέντε μεγάλων πανεπιστημίων για την οικονομική υποστήριξη της ανοικτής πρόσβασης στο www.oacompact.org.

Πωλήσεις της έντυπης έκδοσης

Πολλοί εκδότες βιβλίων ανοικτής πρόσβασης υποστηρίζουν οικονομικά τη δραστηριότητά τους από τις πωλήσεις των βιβλίων σε έντυπη μορφή. Αυτό γίνεται με τη λειτουργία ενός μηχανισμού εκτύπωσης κατ' απαίτηση (print on demand), σύμφωνα με το οποίο ο αναγνώστης μπορεί διαδικτυακά να παραγγείλει αντίγραφο ενός ηλεκτρονικού βιβλίου, το οποίο τυπώνεται μόνο για τον ίδιο/την ίδια. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας εισοδήματος από τη χρέωση συνδρομής σε ακαδημαϊκούς και άλλους φορείς για έναν συνδυασμό ηλεκτρονικής ανοικτής πρόσβασης και έντυπης έκδοσης.

Αδειοδότηση βιβλίων

Κάποιοι εκδότες επιστημονικών/ακαδημαϊκών βιβλίων ανοικτής πρόσβασης δημιουργούν έσοδα, χρεώνοντας μόνο τις εμπορικές χρήσεις των βιβλίων ανοικτής πρόσβασης.

Χρήσιμα κείμενα

Greco, A. N. and Wharton, R. M. 2008. ‘Should University Presses Adopt an Open Access (Electronic Publishing) Bussiness Model For All of Their Scholarly Books?' , Proceedings ELPUB 2008 Conference on Electronic Publishing- Toronto-Canada-June 2008, 149-164 http://elpub.scix.net/data/works/att/149_elpub2008.content.pdf.

Paying for Open Access publication charges, guidance for higher education and research institutions, publishers and authors (March 2009), Research Information Network (RIN) and Universities UK http://www.rin.ac.uk/our-work/research-funding-policy-and-guidance/paying-open-access-publication-charges

J. Willinsky, Monograph Funding, (working paper)

Παραδείγματα πανεπιστημίων που στηρίζουν και οικονομικά την ανοικτή πρόσβαση