ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Ο όρος "δημόσια δεδομένα" περιλαμβάνει το σύνολο των δεδομένων που παράγουν ή συλλέγουν οι δημόσιοι οργανισμοί (π.χ. γεωγραφικές πληροφορίες, στατιστικές, μετεωρολογικές πληροφορίες, δεδομένα που προκύπτουν από δημόσια επιδοτούμενα προγράμματα, έρευνα, ψηφιοποίηση δημοσίων εγγράφων κ.λπ.). Τα δεδομένα αυτά θεωρούνται "ανοικτά" όταν μπορούν οι πολίτες να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά και να επαναχρησιμοποιηθούν από όποιον έχει πρόσβαση σε υπολογιστή.

Παρόλο που η ανοικτή διάθεση των δεδομένων έχει διασφαλιστεί με οδηγία της ΕΕ που εκδόθηκε το 2003, σχετικές μελέτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν διαπιστώσει τη συνύπαρξη πλήθος παραμέτρων που εμποδίζουν την αληθινά ανοικτή διάθεση των δεδομένων σε χώρες όπως η Ελλάδα.

Η έλλειψη πληροφόρησης για το πώς μπορεί κανείς να αποκτήσει πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα αυτά, η έλλειψη ακρίβειας σχετικά με την ταυτότητα των δημοσίων οργανισμών που διατηρούν τα δεδομένα και τους όρους επαναχρησιμοποίησης τους, αδιαφανείς συμφωνίες για την αποκλειστική τους διάθεση σε ενδιαφερόμενα μέρη, αλλά και τεχνικά εμπόδια που αφορούν τη διαθεσιμότητα των δεδομένων, είναι μερικά από τα σημεία που χρειάζονται νέα προσέγγιση. Οι μελέτες καταλήγουν ότι οι πολίτες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση και στην περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημοσίου τομέα. Με άλλα λόγια, τα ανοικτά δεδομένα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτα στην Ευρώπη.

Ταυτόχρονα, είναι γνωστό ότι οι δημόσιες διοικήσεις στην Ευρώπη διαθέτουν ένα χρυσωρυχείο αναξιοποίητου οικονομικού δυναμικού: ένα μεγάλο όγκο δημοσίων δεδομένων.  Η προώθηση στρατηγικών για τα ανοικτά δημόσια δεδομένα αναμένεται να ωφελήσει όχι μόνο σε πολιτιστικό και λειτουργικό επίπεδο τα κράτη της ΕΕ, αλλά και να αποφέρει μεγάλη οικονομική ώθηση – της τάξεως των 40 εκατομμυρίων ευρώ όπως εκτιμάται. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους. Ο τομέας των δημοσίων δεδομένων μπορεί να αποτελέσει έναν πρόσφορο χώρο για νέα επιχειρηματική δραστηριότητα, ειδικά στον χώρο των υπηρεσιών πληροφορίας, και είναι δυνατό να δώσει ώθηση για ανάπτυξη στην οικονομία και στον πολιτισμό.

Ωστόσο, τα οφέλη δεν περιορίζονται στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά αφορούν και την ποιότητα της καθημερινής ζωής των πολιτών. Η διαφάνεια στη διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων είναι ένα από τα πιο σημαντικά οφέλη που προκύπτουν από την διάθεση ανοικτών δεδομένων, καθώς οι πολίτες μπορούν πλέον να ενημερώνονται για δημόσιες δράσεις, δημόσια έξοδα κ.λπ. Η ανοικτή διάθεση των δημοσίων δεδομένων μπορεί να συνεισφέρει επίσης στην αποτελεσματική διεξαγωγή πολιτικών και διοικητικών διαδικασιών σε όλα τα επίπεδα και στη βελτίωση των δημοσίων υπηρεσιών.

Η στρατηγική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δρομολογεί την υλοποίηση της αντίστοιχης πολιτικής. Με πακέτο ρυθμίσεων που επικαιροποιεί τη σχετική οδηγία που έχει εκδοθεί από το 2003, προτείνονται νέες δράσεις για την περαιτέρω χρήση των πληροφοριών του δημόσιου τομέα, και θεσπίζεται ρυθμιστική εποπτεία για την εφαρμογή των παρακάτω αρχών:  

-         Όλα τα έγγραφα που έχουν καταστεί προσβάσιμα από τους φορείς του δημόσιου τομέα μπορούν να διατεθούν για περαιτέρω χρήση για οποιονδήποτε εμπορικό σκοπό, εκτός από την περίπτωση που τα έγγραφα προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα τρίτων.

-         Καθιερώνεται η αρχή ότι οι δημόσιοι οργανισμοί απαγορεύεται να χρεώνουν περισσότερο από το κόστος που συνεπάγεται η εκάστοτε αίτηση για δεδομένα (οριακό κόστος). Σε πρακτικό επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα δεδομένα θα προσφέρονται δωρεάν ή σχεδόν δωρεάν, εκτός αν υπάρχει δέουσα αιτιολόγηση.

-         Καθίσταται υποχρεωτικό ότι όλα τα δεδομένα χρειάζεται να παρέχονται σε μηχανογνώσιμους μορφότυπους, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα δεδομένα μπορούν πράγματι να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω.

Νέο στοιχείο, επίσης, αποτελεί το γεγονός ότι η πρόταση επεκτείνει την εμβέλεια της οδηγίας ώστε να περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, βιβλιοθήκες, μουσεία και αρχεία. Σε πρακτικό επίπεδο, τον δρόμο προς την ανοικτή διάθεση των δεδομένων ανοίγει η Επιτροπή με την πρωτοβουλία της να δημοσιεύσει δεδομένα που προέρχονται από τις υπηρεσίες της σε μία νέα δικτυακή πύλη δεδομένων που θα ξεκινήσει τη λειτουργία της άνοιξη του 2012. Η δικτυακή πύλη φιλοδοξεί στο άμεσο μέλλον να αποτελέσει κεντρικό σημείο πρόσβασης για επαναχρησιμοποιήσιμα στοιχεία από όλα τα θεσμικά όργανα, τους οργανισμούς και υπηρεσίες της ΕΕ καθώς και από τις εθνικές αρχές.

Σε ένα άλλο επίπεδο, η Επιτροπή εξασφαλίζει την χρηματοδότηση για τα νέα αυτά μέτρα, προβλέποντας επιχορήγηση που αγγίζει τα 100 εκ. ευρώ κα έχει στόχο την έρευνα για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό τεχνολογιών διαχείρισης δεδομένων.

Ιδιαίτερη απήχηση είχαν οι σχετικές δηλώσεις της αντιπροέδρου της Επιτροπής Neelie Kroes: "Σήμερα στέλνουμε στις δημόσιες διοικήσεις ένα ισχυρό μήνυμα. Τα δεδομένα σας θα έχουν μεγαλύτερη αξία αν τα διαθέσετε. Αρχίστε λοιπόν από τώρα: χρησιμοποιείστε αυτό το πλαίσιο όπως και οι άλλοι έξυπνοι πρωτοπόροι που ήδη έχουν απολαβές από την υιοθέτηση της προσέγγισης των ανοικτών δεδομένων. Οι φορολογούμενοι έχουν ήδη πληρώσει για αυτές τις πληροφορίες και το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τις ανταποδώσουμε σε όσους θέλουν να τις χρησιμοποιήσουν με νέους τρόπους, που βοηθούν τους ανθρώπους και δημιουργούν θέσεις εργασίας και ανάπτυξης".

 Σχετικοί δικτυακοί τόποι 

Δικτυακός τόπος της ΕΕ για τα ανοικτά δεδομένα

Οδηγία 2003/98/EΚ για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα

Ψηφιακό Θεματολόγιο της ΕΕ