ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Προκειμένου να γίνει κατανοητή η έκταση του ζητήματος, η Επιτροπή διενήργησε μία έρευνα κατά τον Νοέμβριο και το Δεκέμβριο του 2009. Για αυτό τον σκοπό συνέλεξε δεδομένα από έργα ψηφιοποίησης, τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος των ορφανών έργων, καθώς και του χρόνου και της προσπάθειας που απαιτείται για την εκκαθάριση των πνευματικών δικαιωμάτων από φορείς όπως βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία που εμπλέκονται σε έργα ψηφιοποίησης. Το σώμα των στοιχείων αυτών αποτελεί τη βάση για μία ολοκληρωμένη αποτίμηση του ζητήματος των ορφανών έργων.

Δύο ήταν τα βασικά ευρήματα που προέκυψαν από τη σχετική μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα: Το πρώτο είναι ότι τα ορφανά έργα αποτελούν σημαντικό ποσοστό των έργων ψηφιοποίησης, σε όλες τις κατηγορίες τεκμηρίων και, ειδικά όσον αφορά φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό. Η κυριότητα των πνευματικών δικαιωμάτων ενός τεράστιου όγκου ψηφιοποιημένου υλικού στις συλλογές που έλαβαν μέρος στην έρευνα είναι ασαφής. Ενδεικτικά, με ένα συντηρητικό υπολογισμό, ο αριθμός των ορφανών βιβλίων που εμπίπτουν ακόμη σε καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρη την Ευρώπη κυμαίνεται περί τα 3 εκατομμύρια βιβλία, δηλαδή το 13% του αριθμού των βιβλίων τα οποία έχουν εκδοθεί και εμπίπτουν ακόμη σε καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας.

Το δεύτερο εύρημα της έρευνας αφορά το υψηλό κόστος εκκαθάρισης των πνευματικών δικαιωμάτων έργων που ψηφιοποιούνται, για το οποίο πρέπει πάντα να προβλέπεται ειδική χρηματοδότηση. Η εκκαθάριση των πνευματικών δικαιωμάτων έργων που πρόκειται να ψηφιοποιηθούν ενέχει πολλαπλάσιο κόστος από την ίδια την ψηφιοποίησή τους. Επίσης, η εκκαθάριση πνευματικών δικαιωμάτων αναδεικνύεται ως ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία. Για παράδειγμα στην Ολλανδία, στα πλαίσια ενός μεγάλου έργου ψηφιοποίησης οπτικοακουστικού υλικού -περίπου 500.000 φωτογραφιών και 5.000 φίλμ-, τρείς υπάλληλοι θα ασχολούνται αποκλειστικά με το θέμα της εκκαθάρισης των πνευματικών δικαιωμάτων για τέσσερα χρόνια.

Τα παραπάνω αναδεικνύουν την ανάγκη για πιο αποτελεσματικούς τρόπους εκκαθάρισης των πνευματικών δικαιωμάτων και την ανάγκη εύρεσης λύσης για τα ορφανά έργα.