ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε πρόσφατα το διετές ευρωπαϊκό έργο DRIVER ΙΙ (Digital Repository Infrastructure Vision for European Research). Πρόκειται για μια εντυπωσιακή προσπάθεια για τη δημιουργία μιας ενιαίας πύλης πρόσβασης σε ένα τεράστιο πλήθος επιστημονικών δημοσιευμάτων που είναι ελεύθερα διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή σε ευρωπαϊκά ψηφιακά αποθετήρια. Το έργο πραγματοποιήθηκε από Eυρωπαίους επιστήμονες, υπό τον συντονισμό του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Όραμα και στόχος του DRIVER ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας, δυνατής και ευέλικτης πανευρωπαϊκής υποδομής για ηλεκτρονικά αποθετήρια, η οποία θα προσφέρει υπερσύγχρονες υπηρεσίες σε ερευνητές, διαχειριστές, αλλά και στο ευρύ κοινό.

Το έργο DRIVER προσπάθησε να επιτύχει τη σύνδεση και την πιο συνετή οργάνωση του αυξανόμενου πλήθους των πληροφοριών που υπάρχουν στον ψηφιακό κόσμο, στην αχανή σφαίρα της πληροφορίας ("data-sphere"). Επιπλέον, ενίσχυσε το κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης στη γνώση και την περαιτέρω ανάπτυξη των ηλεκτρονικών αποθετηρίων σε όλο τον κόσμο, παρέχοντας πρόσβαση σε περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια επιστημονικές δημοσιεύσεις Ανοικτής Πρόσβασης από τα αποθετήρια 250 σημαντικών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων 33 χωρών.

Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στην επιστημονική πληροφορία σήμερα, είναι οι διαφορετικές πλατφόρμες και τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται από τις χιλιάδες ψηφιακές βιβλιοθήκες και αρχεία της Ευρώπης, οι οποίες δεν είναι πάντα συμβατές μεταξύ τους ή με τα εργαλεία του χρήστη. Παράλληλα, οι τεχνολογίες αυτές μπορεί να αλλάξουν ή να καταστούν παρωχημένες, προκαλώντας την απώλεια ή αχρηστία ενός σημαντικού όγκου τεκμηρίων της ανθρώπινης γνώσης, της επιστήμης και του πολιτισμού.

Ο τεράστιος όγκος, η ποικιλία των δεδομένων και οι γλωσσικές διαφορές είναι κάποια ακόμα από τα προβλήματα που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στη γνώση που περιέχεται στα ηλεκτρονικά αποθετήρια. Μόνο όσοι διαθέτουν την κατάλληλη τεχνολογία και γνωρίζουν τον τρόπο να δημιουργήσουν σύνθετες αναζητήσεις δεδομένων κερδίζουν πρόσβαση σε αυτή. Παράλληλα, και παρά τις προτροπές της Ευρώπης για δωρεάν διάθεση της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας, τεχνολογικού τύπου ανασχετικοί παράγοντες παραμένουν, ενώ σημαντικός όγκος επιστημονικής γνώσης και ερευνητικών αποτελεσμάτων καταλήγουν "κλειδωμένα" σε επιστημονικά περιοδικά προσβάσιμα αποκλειστικά με, συνήθως ακριβές, συνδρομές.

Το DRIVER προσπάθησε και, σε μεγάλο βαθμό, κατάφερε να αντιμετωπίσει κάποιες από αυτές τις δυσκολίες, με τεχνολογικό επίκεντρό του, το D-NET v1.2, ένα σύνολο ανοικτών λογισμικών που επιτρέπει στους χρήστες ή τα ιδρύματα, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται στον κόσμο, να απολαμβάνουν εξατομικευμένα τις υπηρεσίες του. Παράλληλα, η δυνατότητα επέκτασης των υπηρεσιών που προσφέρει, σημαίνει ότι μπορούν να αναπτύσσονται διαρκώς νέες λειτουργίες που θα ανταποκρίνονται σε ανάγκες που ενδέχεται να προκύψουν μελλοντικά.

Το D-NET v1.2 επιτρέπει στους χρήστες να συλλέξουν περιεχόμενο ανοικτής πρόσβασης από ποικίλα ιδρυματικά αποθετήρια και παρουσιάζει το περιεχόμενο με έναν ομοιόμορφο και ελεύθερα προσβάσιμο τρόπο. Επιπλέον, τα ιδρυματικά αποθετήρια μπορούν να χρησιμοποιήσουν το λογισμικό για να συνδεθούν και να κάνουν το περιεχόμενό τους διαθέσιμο μέσω του DRIVER ή κάποιων άλλων ανάλογων πυλών ψηφιακής πληροφορίας. Η πλατφόρμα D-NET διατίθεται ως λογισμικό ανοικτού κώδικα, με άδεια Apache, στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.driver-repository.eu/Downloads.

Σημειώνεται ότι τα ηλεκτρονικά αποθετήρια είναι υποδομές οργανωμένου ψηφιακού περιεχομένου που παρέχουν ελεύθερη και χωρίς περιορισμό πρόσβαση σε επιστημονικό και ερευνητικό υλικό (άρθρα, βιβλία, μονογραφίες, διδακτορικές διατριβές, συνέδρια, εκπαιδευτικό υλικό, αρχεία ήχου και εικόνας κ.ά.). Στα Ιδρυματικά Αποθετήρια συγκεντρώνεται υλικό που αφορά έναν ακαδημαϊκό ή ερευνητικό οργανισμό, ενώ στα Θεματικά Αποθετήρια το υλικό που συγκεντρώνεται αφορά κάποιον επιστημονικό κλάδο.

Μέχρι σήμερα έχει δημιουργηθεί από την ομάδα του DRIVER μια σταθερή πλατφόρμα που μπορεί να προσεγγίσει οποιοδήποτε είδος κειμένου, αλλά η ανάπτυξή του συνεχίζεται μέχρι να μπορεί να προσεγγίσει media όλων των ειδών. "Πρόκειται, πραγματικά, για ένα έργο χωρίς τέλος, καθώς θα υπάρχουν πάντα περισσότερα πράγματα να προσθέσεις, νέα πρότυπα και τεχνολογίες θα προκύψουν και θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο D-NET", λέει ο κ. Γιάννης Ιωαννίδης, συντονιστής του DRIVER, καθηγητής Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. "Έχουμε επιτύχει ένα ορόσημο, αλλά πρόκειται για το πρώτο από πολλά", καταλήγει.

Η εντυπωσιακή αυτή πρωτοβουλία, η οποία διαθέτει ήδη μια ευσταθή έκδοση της τεχνολογίας της τόσο στους κοινούς χρήστες του Διαδικτύου όσο και σε επιστήμονες, δημιούργησε μια μηχανή αναζήτησης που ανασύρει, σήμερα, πάνω από 2,5 εκατομμύρια επιστημονικές δημοσιεύσεις Ανοικτής Πρόσβασης από τα αποθετήρια 250 σημαντικών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων 33 χωρών.

Τον Οκτώβριο του 2009, μάλιστα, δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του DRIVER ένας διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός, η Συνομοσπονδία Αποθετηρίων Ανοικτής Πρόσβασης (Confederation of Open Access Repositories - COAR), με στόχο την ενίσχυση της προβολής και εφαρμογής των ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω παγκοσμίων δικτύων αποθετηρίων ανοικτής πρόσβασης. Ανάμεσα στα μέλη του COAR συναντά κανείς κάποιους από τους πιο σημαντικούς φορείς στον χώρο της Ανοικτής Πρόσβασης, όπως οι SURF Foundation, JISC, SPARC Europe, eIFL.net, OCLC και Microsoft Research, αλλά και σημαντικά ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα από όλο τον κόσμο.

Αξίζει να σημειωθεί πως ένα νέο, τριετές ευρωπαϊκό έργο στον τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης, το OpenAIRE (Open Access Infrastructure Research for Europe), βασιζόμενο, μεταξύ άλλων, στις λειτουργικές δυνατότητες που προσφέρει το D-NET, ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2009. Το OpenAIRE στοχεύει να ενισχύσει την ευρύτερη υιοθέτηση της πολιτικής της Ανοικτής Πρόσβασης, όπως αυτή ορίζεται από την Ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας για την Ανοικτή Πρόσβαση και το πιλοτικό πρόγραμμα Ανοικτής Πρόσβασης στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα της ΕΕ. Συντονιστής του OpenAIRE είναι το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ από ελληνικής πλευράς συμμετέχει και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).

Το έργο DRIVER χρηματοδοτήθηκε από τη θεματική προτεραιότητα "Ερευνητικές Υποδομές" του 6ου Προγράμματος Πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες προσπάθειες που έχουν γίνει παγκοσμίως στον τομέα αυτόν, η οποία μάλιστα έχει πραγματοποιήσει ένα τεράστιο πρόγραμμα έρευνας με προϋπολογισμό 2,5 εκατομμυρίων ευρώ για την πρώτη φάση και 3,4 εκατομμύρια ευρώ για τη δεύτερη φάση που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2010.

Πηγή: www.ekt.gr, με πληροφορίες από Cordis-ICT Results, DRIVER, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης  

Links: DRIVER project
DRIVER fact sheet on CORDIS
DRIVER II fact sheet on CORDIS
OpenAIRE