ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Ιδιαίτερη κινητικότητα παρατηρήθηκε τη χρονιά που πέρασε στον χώρο των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων διεθνώς, όσον αφορά το ζήτημα της Ανοικτής Πρόσβασης. Τον Φεβρουάριο του 2008, με μια κίνηση που συζητήθηκε πολύ στον ακαδημαϊκό κόσμο, η Σχολή Τεχνών και Επιστημών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ υιοθέτησε την Ανοικτή Πρόσβαση. Άλλες δώδεκα παρόμοιες κινήσεις, πανεπιστημιακού επιπέδου, είχαν ήδη γίνει μέχρι τότε, αλλά αυτή του Πανεπιστήμιου Χάρβαρντ τάραξε ιδιαίτερα τα νερά για πολλούς λόγους.

Ήταν το πρώτο πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής που έκανε κάτι τέτοιο, ήταν το πρώτο όπου η συγκεκριμένη πολιτική εγκρίθηκε με ψήφισμα από τα μέλη του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, ήταν το πρώτο όπου το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν ομόφωνο και τέλος... πρόκειται για το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, το εγνωσμένου κύρους ακαδημαϊκό ίδρυμα, ένα από τα πιο φημισμένα πανεπιστήμια του πλανήτη, με πλουσιότατο έργο και πρωτοποριακό ρόλο!

Τρεις μήνες αργότερα, η Νομική Σχολή του ίδιου πανεπιστημίου ψήφισε ομόφωνα υπέρ της Ανοικτής Πρόσβασης, ενώ μέχρι σήμερα σχεδόν όλες οι σχολές του Χάρβαρντ έχουν αποδεχθεί την Ανοικτή Πρόσβαση (ή βρίσκονται στο στάδιο της τελικής έγκρισης των απαραίτητων διαδικασιών). Το γεγονός της υιοθέτησης της Ανοικτής Πρόσβασης και κυρίως ο τρόπος που αυτό γίνεται (με ομόφωνες αποφάσεις των μελών του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων) στο Χάρβαρντ, αλλά και το Στάνφορντ, άλλο ένα πανεπιστήμιο διεθνούς φήμης, είναι γεγονός ότι επέδρασε αποφασιστικά στην κάμψη της αντίδρασης των παραδοσιακών εκδοτών επιστημονικών περιοδικών. Μέχρι σήμερα, πολλοί από τους υπάρχοντες εκδότες υποστήριζαν πως η σχετικά βραδεία αύξηση του διεθνούς ενδιαφέροντος για την Ανοικτή Πρόσβαση ήταν σημάδι πως οι ίδιοι οι ερευνητές δεν ήταν και τόσο θερμοί για το ζήτημα αυτό. Όμως, η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει - και μάλιστα με ταχύ ρυθμό.

Ύστερα από το Χάρβαρντ και το Στάνφορντ ακολούθησαν τα: Πανεπιστήμιο Charles Sturt, ETH της Ζυρίχης (Eidgenössische Technische Hochschule Zürich), Πανεπιστήμιο Macquarie, Πανεπιστήμιο Napier, Πανεπιστήμιο Queen Margaret, Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, Πανεπιστήμιο Stirling, Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και Πανεπιστήμιο της Τασμανίας. Το 2008, συνολικά 13 πανεπιστήμια αποφάσισαν να ενταχθούν στο κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης - περισσότερα από όσα είχαν αποφασίσει κάτι τέτοιο όλα τα προηγούμενα χρόνια! Ας αναφερθεί και ότι το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια είχε ταχθεί και εκείνο υπέρ της Ανοικτής Πρόσβασης ήδη από το 2006 και η στάση του αυτή επηρέασε σημαντικά την περσινή απόφαση του Χάρβαρντ.

Στη Νιγηρία, οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες τάχθηκαν πρόσφατα υπέρ της Ανοικτής Πρόσβασης. Επιπλέον, οι ενώσεις των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων στις Κάτω Χώρες και την Ινδία συμφώνησαν να συνεργασθούν στην προώθηση των θεμάτων Ανοικτής Πρόσβασης, ενώ το Καναδικό Δίκτυο Ερευνητικής Γνώσης, εκπροσωπώντας 72 πανεπιστήμια της χώρας, δημοσιοποίησε πρόσφατα το σχέδιό του για την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης από εκδότες, φορείς χρηματοδότησης και πανεπιστήμια. Στο άλλο ημισφαίριο της Γης, το ίδιο έπραξε και το Φόρουμ Εθνικών Ακαδημιών της Αυστραλίας, υποσχόμενο να δράσει με σθένος υπέρ της προώθησης της ιδέας της Ανοικτής Πρόσβασης. Αλλά και εδώ, στην ήπειρό μας, η Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων εξέδωσε πρόσφατα σχετική απόφαση, με την οποία συνιστά στα 791 μέλη της -πανεπιστήμια από 46 χώρες της Ευρώπης- να υιοθετήσουν την Ανοικτή Πρόσβαση.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται και ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο, πέρα από αυτή καθαυτή την υποστήριξη της Ανοικτής Πρόσβασης από διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα όλου του κόσμου: το γεγονός ότι ακαδημαϊκοί φορείς που εκπροσωπούν δεκάδες ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, συνιστούν την Ανοικτή Πρόσβαση στα μέλη τους. Αλλά και το αντίστροφο: όταν το φημισμένο γερμανικό ίδρυμα Fraunhofer, γνωστό εδώ και δεκαετίες για τις πολλές και σπουδαιότατες ανακαλύψεις του σε ποικίλους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, ενέκρινε την Ανοικτή Πρόσβαση, δημοσιοποίησε ταυτόχρονα τη σύστασή του και προς άλλα ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης, να ταχθούν και αυτά υπέρ της Ανοικτής Πρόσβασης. Και όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε να δραστηριοποιείται πιο ενεργά και αύξησε τη χρηματοδότηση για την Ανοικτή Πρόσβαση, κάλεσε επίσης και όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πράξουν το ίδιο - το καθένα χωριστά, αλλά και σε μια κοινή προοπτική.

Links: Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ
Πανεπιστήμιο Στάνφορντ