ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Η ελεύθερη παροχή γνώσης (εγκυκλοπαιδικής, αλλά και εξειδικευμένης) μέσω Διαδικτύου κερδίζει συνεχώς έδαφος, με τους βιβλιοθηκονόμους να ασχολούνται ολοένα και περισσότερο με "άυλο" γνωστικό περιεχόμενο και τους χρήστες του Διαδικτύου να αποκομίζουν πολύτιμες πληροφορίες, χρήσιμα δεδομένα ή απλά περιεκτικές απαντήσεις σε συνηθισμένα ερωτήματά τους.

Εδώ και λίγες εβδομάδες, δύο από τους πιο διαδεδομένους δικτυακούς τόπους, Librarians' Internet Index (LII) και Internet Public Library (IPL), που βασίζονται σε πόρους επαγγελματιών βιβλιοθηκονόμων, πορεύονται μαζί. Σκοπός τους δεν είναι άλλος παρά η παροχή γνώσης online σε κάθε ενδιαφερόμενο, απλό χρήστη του Διαδικτύου.

Το LII (www.lii.org) αποτελείται από μια δικτυακή βάση δεδομένων, καθώς και ένα εβδομαδιαίο ενημερωτικό online δελτίο - και τα δύο με αντικείμενο την εγκυκλοπαιδική γνώση. Η χρηματοδότηση του εγχειρήματος προέρχεται από δημόσιους πόρους και η φιλοξενία, όπως και η διαχείριση του περιεχομένου του, γίνεται από το Califa Library Group. Πίσω από το LII βρίσκεται το Berkley Public Library Index, οι ρίζες του οποίου βρίσκονται στις αρχές της δεκαετίας του '90. Το σημερινό του όνομα (Librarians' Internet Index) το πήρε το 1997 και το site του αναγνωρίστηκε σαν ένα από τα καλύτερα Free Reference Web Sites από το Machine-Assisted Reference Section (MARS) της Αμερικανικής Ένωσης Βιβλιοθηκονόμων (American Library Association - ALA). Το LII διαθέτει σήμερα μια βάση με περισσότερες από 40.000 online εγγραφές, ενώ άλλες 20.000 προέρχονται από offline πηγές.

Και για το IPL, όμως, η ιστορία ξεκίνησε την προηγούμενη δεκαετία. Στις αρχές Ιανουαρίου του 1995, τριάντα πέντε τελειόφοιτοι σπουδαστές του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Τζόζεφ Τζέινς, άρχισαν να εργάζονται σε ένα νέο, φιλόδοξο σχέδιο με την επωνυμία Internet Public Library: τη μελέτη και ανάπτυξη ενός πρότυπου δικτύου διασύνδεσης βιβλιοθηκών και άλλων πηγών πληροφόρησης, με σκοπό την απάντηση (σχεδόν) κάθε είδους εγκυκλοπαιδικών ερωτημάτων από τους χρήστες του Διαδικτύου, απευθείας, αλλά και με την παράθεση εκατοντάδων ελεγμένων συνδέσμων, που παραπέμπουν σε εξειδικευμένες δικτυακές πηγές ενημέρωσης.

Επισκεπτόμενος, κάθε ενδιαφερόμενος, τη διεύθυνση www.ipl.org/div/askus/, μπορούσε να θέσει τη δική του ερώτηση και σίγουρα θα λάμβανε μια απάντηση. Το 2003, και ενώ είχαν ήδη απαντηθεί περισσότερες από 40.000 ερωτήσεις επισκεπτών του site (www.ipl.org), το έργο της IPL άρχισε να αναγνωρίζεται ευρύτερα και μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Intel και η Sun Microsystems, της δώρισαν τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό ώστε να λειτουργεί καλύτερα και αποδοτικότερα. Η IPL, που το 2005 γιόρτασε δέκα χρόνια λειτουργίας, συνέχισε να εξυπηρετεί καθημερινά εκατοντάδες χρήστες του κυβερνοχώρου.

Σήμερα πλέον, LII και IPL, φιλοξενούμενα από τους servers του γνωστού κολλεγίου πληροφορικής και τεχνολογίας Drexel (iSchool), προχωρούν σε νέα διαδικτυακά μονοπάτια. Και, το σημαντικότερο, δεν είναι μόνα τους. Και καθώς η γνώση είναι μία -είτε "παράγεται" τη στιγμή που κάποιος τη ζητά, είτε προέρχεται από ήδη δημοσιευμένο υλικό (βιβλία)- κάποιοι άλλοι σκέφτηκαν να εκμεταλλευθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη δημοσιευμένη γνώση.

Η online πρόσβαση, λοιπόν, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα βιβλία του κόσμου ήταν ο στόχος ακόμη μιας φιλόδοξης προσπάθειας, που ξεκίνησε την εποχή που έκαναν τα πρώτα τους βήματα τα LII και IPL. Το όνομά της είναι Internet Archive (www.archive.org). Πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, η οποία από το 1996 συλλέγει, ταξινομεί και αποθηκεύει δικτυακό υλικό κάθε είδους (κείμενα, ήχους, βίντεο, λογισμικό, ιστοσελίδες), έτοιμο προς αναζήτηση και ανάκτηση από κάθε ενδιαφερόμενο χρήστη του Διαδικτύου. Πρόσφατα, με το σχέδιο Ανοιχτή Βιβλιοθήκη (Open Library), το Internet Archive θέλησε να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα. Τα βιβλία σαρώνονται και κατόπιν προσφέρονται προς ελεύθερη ανάγνωση online, σε μια νέα, φιλική προς το χρήστη, μορφή, που πλησιάζει το κλασικό ξεφύλλισμα με το χέρι. Αν, δε, πρόκειται για βιβλία δίχως δικαιώματα, τότε ο επισκέπτης της ιστοσελίδας www.openlibrary.org μπορεί -εκτός από το να τα διαβάσει online- να τα μεταφέρει και στον υπολογιστή του, να τα αποστείλει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε φίλους του ή να τα τυπώσει σε χαρτί.

"Επιθυμούμε να ψηφιοποιήσουμε όλη την ανθρώπινη γνώση και δε μπορούμε να το ρισκάρουμε, ιδιωτικοποιώντας την!" δηλώνει ο Ντόρον Γουέμπερ, στέλεχος του ιδρύματος Alfred P. Sloan, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που από το 2003 έχει συνεισφέρει στο Internet Archive περισσότερα από 3 εκατ. δολάρια. Στην προσπάθεια του Open Library, πάντως, συμμετέχουν ενεργά, εκτός από το Ίδρυμα Σμιθσόνιαν, το Πανεπιστήμιο του Τορόντο και το Πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς και οι ιδιωτικές εταιρείες-κολοσσοί Microsoft, Hewlett-Packard, Adobe, και Yahoo!

Links: Librarians' Internet Index
The Internet Archive
Τhe Internet Public Library