ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Στην υπογραφή Συμφωνίας με την Google για το Πρόγραμμα Βιβλιοθηκών προχώρησαν στα τέλη Οκτωβρίου 2008 οι Ένωση Αμερικανών Εκδοτών και Αμερικανική Εταιρεία Συγγραφέων. Μέσα από αυτή την συμφωνία θα λυθεί και το ζήτημα της αγωγής που κατέθεσαν πριν από περίπου δύο χρόνια οι συγγραφείς και οι εκδότες κατά της Google για την ψηφιοποίηση, τη δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων και την παρουσίαση αποσπασμάτων βιβλίων που έχουν πνευματικά δικαιώματα.

Σε ειδική ενημερωτική εκδήλωση, που πραγματοποίησε λίγες μέρες μετά στην Αθήνα, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ), ενημέρωσε τους άμεσα ενδιαφερόμενους (εκδότες, συγγραφείς, μεταφραστές, φωτογράφους κ.ά.) σχετικά με τις συνέπειες αυτής της συμφωνίας. Η Συμφωνία αφορά αυτούς στους οποίους ανήκει ή τους έχει παραχωρηθεί αποκλειστική άδεια εκμετάλλευσης έργου με πνευματικά δικαιώματα κατοχυρωμένα από τον νόμο των ΗΠΑ (οι δικαιούχοι εκτός ΗΠΑ επηρεάζονται από αυτήν αν το βιβλίο τους έχει εκδοθεί στις ΗΠΑ, αν η χώρα τους είναι μέλος της συνθήκης της Βέρνης ή αν η χώρα τους είχε διμερείς συμφωνίες με τις ΗΠΑ όταν εκδόθηκε το βιβλίο) και συνίσταται στη δημιουργία ενός συστήματος το οποίο θα επιτρέπει την περαιτέρω δημιουργία μίας βάσης δεδομένων που θα περιέχει το πλήρες κείμενο βιβλίων ψηφιοποιημένων από την Google, με σκοπό την εμπορική χρήση με διαφόρους τρόπους.

Αυτό το νέο σύστημα αφορά και τους δικαιούχους δίνοντάς τους το δικαίωμα να αποφασίσουν το κατά πόσο και σε ποιον βαθμό θα επιτρέπουν στην Google να κάνει χρήση των έργων τους, κυρίως παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να δηλώσουν ότι δεν επιθυμούν να συμμετέχουν στο σύστημα (opt-out) και όπου πρέπει, αποζημιώνοντάς τους για τη χρήση των έργων τους.

Κάθε δικαιούχος θα πάρει από την Google το 63% των εσόδων από τις διάφορες εμπορικές χρήσεις (η Google παρακρατά το 37%) και $ 45.000.000 θα πληρωθούν μέχρι τις 5 Μαΐου 2009 (εφόσον το ζητήσουν οι δικαιούχοι) από την Google για έργα που έχουν ψηφιοποιηθεί χωρίς άδεια. Για τη συλλογή εσόδων από την Google και τη διανομή τους στους δικαιούχους θα δημιουργηθεί ένα νέο σώμα, το Book Rights Registry (Μητρώο Δικαιωμάτων Βιβλίου) από την Google (με αρχικό κεφάλαιο $ 34.500.000) που θα διευθύνεται από τους εκδότες και τους συγγραφείς ισότιμα. Οι συμμετέχουσες στο πρόγραμμα βιβλιοθήκες θα εμπλέκονται επίσης στο πρόγραμμα, δεδομένου ότι θα έχουν δώσει στην Google άδεια για την ψηφιοποίηση των συλλογών τους.

Η Συμφωνία καλύπτει βιβλία και ένθετα, δηλαδή συμπληρωματικά κείμενα (ακόμα και αν είναι μέρος έργου που ανήκει στη Δημόσια Περιουσία ή σε Κρατικά Έγγραφα) τα οποία έχουν πνευματικά δικαιώματα και θα έχουν ψηφιοποιηθεί έως τις 5 Ιανουαρίου 2009. Εξαιρούνται φωτογραφίες, γραφικά σχέδια, έργα τέχνης, εικονογραφήσεις (όχι παιδικές), καθώς και άλλα οπτικά έργα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, εκτός εάν ο κάτοχος δικαιωμάτων του οπτικού έργου είναι ο ίδιος με τον κάτοχο δικαιωμάτων του κειμένου. Εξαιρούνται επίσης περιοδικές εκδόσεις, προσωπικά και κρατικά έγγραφα καθώς και έργα για τα οποία έχει λήξει ο χρόνος προστασίας των πνευματικών τους δικαιωμάτων.

Με τη Συμφωνία η Google αποκτά τη δυνατότητα εμπορικής χρήσης των ψηφιοποιημένων βιβλίων (πληρώνοντας το 63% των εσόδων στους δικαιούχους μέσω του Μητρώου) με τους ακόλουθους τρόπους:
• Πουλώντας συνδρομή για πρόσβαση στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων σε εκπαιδευτικά, κυβερνητικά ιδρύματα και εταιρείες. Θα δίνεται η δυνατότητα να δουν, σχολιάσουν, υποσημειώσουν όλο το βιβλίο και να εκτυπώσουν ή να αντιγράψουν σε ηλεκτρονική μορφή μέρη του βιβλίου.
• Πουλώντας online πρόσβαση σε συγκεκριμένα βιβλία. Οι δικαιούχοι θα έχουν την επιλογή είτε να ορίσουν την τιμή οι ίδιοι είτε να επιτρέπουν στην Google να τιμολογήσει με βάση έναν αλγόριθμο. Θα δίνεται η δυνατότητα να δουν, σχολιάσουν, υποσημειώσουν όλο το βιβλίο και να εκτυπώσουν ή να αντιγράψουν μέρη του βιβλίου, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αναζήτησης.
• Πουλώντας διαφημιστικό χώρο σε σελίδες βιβλίων. Οι δικαιούχοι δεν θα έχουν την δυνατότητα να αρνηθούν την τοποθέτηση διαφήμισης σε σελίδες του βιβλίου.
• Άλλες χρήσεις. Υπάρχει η δυνατότητα και για άλλες εμπορικές χρήσεις στο μέλλον, όπως η εκτύπωση κατά παραγγελία (print on demand). Το Μητρώο είναι υπεύθυνο για την ενημέρωση των δικαιούχων σχετικά με τις νέες χρήσεις, οι οποίοι με τη σειρά τους θα έχουν τη δυνατότητα να εξαιρέσουν το βιβλίο τους από τις συγκεκριμένες χρήσεις.

Αν μία δημόσια βιβλιοθήκη ή ένας μη κερδοσκοπικός εκπαιδευτικός οργανισμός (κολέγιο, πανεπιστήμιο) που βρίσκεται στις ΗΠΑ το ζητήσει, η Google θα παρέχει την άδεια (δωρεάν) για πρόσβαση στη βάση δεδομένων μέσω ενός συγκεκριμένου τερματικού σε κάθε κτίριο βιβλιοθήκης ή σε έναν συμφωνημένο αριθμό τερματικών στην περίπτωση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Θα υπάρχει επίσης η δυνατότητα εκτύπωσης με χρέωση ανά σελίδα και η προοπτική (εάν το Μητρώο το επιτρέψει) οι εμπορικές επιχειρήσεις, όπως τα φωτοτυπικά καταστήματα, να έχουν επίσης τη δυνατότητα να βλέπουν και να εκτυπώνουν τη σελίδα με συγκεκριμένη χρέωση.

Ως αποτελέσματα έρευνάς του στο διαδίκτυο ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα να δει το 20% του βιβλίου, είτε τις γειτονικές σελίδες από αυτήν που θα του εμφανίσει το αποτέλεσμα της έρευνας είτε μόνο αυτές που θα έχει ορίσει ο δικαιούχος (μετά από επιλογή του). Αυτό είναι ένα εργαλείο προώθησης του βιβλίου και ο δικαιούχος θα εισπράττει έσοδα από διαφημίσεις. Παρομοίως η Google θα εκθέτει μετά από αναζήτηση του χρήστη αποσπάσματα και σελίδες βιβλιογραφίας.

Τέλος, προβλέπονται και άλλες χρήσεις που δεν απαιτούν την έκθεση περιεχομένου του βιβλίου στο κοινό. Αυτές περιλαμβάνουν τη βιβλιογραφία, το ευρετήριο ή και άλλα στοιχεία-αποτελέσματα έρευνας και ανάπτυξης από την Google. Οι δικαιούχοι δεν μπορούν να εξαιρέσουν τα έργα τους από αυτές τις χρήσεις. Η μόνη περίπτωση να αποφευχθούν αυτές οι χρήσεις, είναι να ζητηθεί από την Google η απόσυρση του βιβλίου (το οποίο θα πρέπει να γίνει μέχρι τις 5 Απριλίου 2011). Ακόμα και αν ζητήσει ο δικαιούχος την απόσυρση του, η Google και οι συμμετέχουσες βιβλιοθήκες θα διατηρήσουν εφεδρικά αρχεία του βιβλίου σε ταινίες ή άλλα αποθηκευτικά μέσα. Η μόνη περίπτωση να αποφευχθούν οι παραπάνω χρήσεις είναι να εξαιρεθεί το βιβλίο από τη Συμφωνία. Τα ψηφιακά αντίγραφα των βιβλίων στις βιβλιοθήκες θα συνενωθούν σε ένα "Σώμα Έρευνας" (στο οποίο θα έχουν πρόσβαση μόνο εγκεκριμένοι χρήστες για ερευνητικούς λόγους).

Οι βιβλιοθήκες θα έχουν τη δυνατότητα: να δημιουργούν αντίγραφα ασφαλείας, να παρέχουν πρόσβαση σε χρήστες με ειδικές ανάγκες, να δημιουργούν τυπωμένο αντίγραφο κλεμμένου ή κατεστραμμένου βιβλίου, να εκθέτουν αποσπάσματα ανάλογα με τα εργαλεία αναζήτησης. Το εκπαιδευτικό προσωπικό θα μπορεί να χρησιμοποιεί μέχρι 5 σελίδες για εκπαιδευτική και εντός της αίθουσας χρήση (πρέπει να είναι από βιβλίο που δεν κυκλοφορεί στο εμπόριο). Επίσης, για τα "ορφανά" έργα -αν τροποποιηθεί σχετικά ο περί πνευματικής ιδιοκτησίας νόμος στις ΗΠΑ- τα ψηφιακά αντίγραφα θα μπορούν να χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τον νόμο.