ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ - ΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκης Επιτροπής "Towards better access to scientific information: Boosting the benefits of public investments in research" (COM/2012 401): Η πρωτοβουλία αυτή επιχειρεί να διασφαλίσει την ευρεία πρόσβαση σε ερευνητικές εργασίες και δεδομένα που προκύπτουν απο δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα. Η ανακοίνωση προβλέπει τη δημιουργία σύστασης στα κράτη μέλη ώστε να προβούν σε μέτρα για την διασφάλιση της ανοικτής πρόσβασης στις επιστημονικές δημοσιεύσεις που προκύπτουν από δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα, τον από κοινού καθορισμό προτύπων και αρχών για την εφαρμογή της Ανοικτής Πρόσβασης μεταξύ των σημείων επαφής στα κράτη- μέλη και  την καταγραφή της προόδου σε θέματα Ανοικτής Πρόσβασης. Με την ανακοίνωση αυτή, η Επιτροπή τοποθετεί την Ανοικτή Πρόσβαση σε ερευνητικά δεδομένα ως γενική αρχή του Ηοrizon 2020,  δεσμεύεται να υποστηρίξει ερευνητικές υποδομές  και να συντονίσει τις πολιτικές τρίτων χωρών (εκτός ΕΕ) στον τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης. Οι στόχοι που θέτει η Επιτροπή είναι  ως το 2014 να καθιερωθούν πολιτικές για την Ανοικτή Πρόσβαση σε όλα τα κράτη μέλη, και το σύνολο των ερευνητικών αποτελεσμάτων στο πλαίσιο του Horizon 2020 να είναι διαθέσιμα με ανοικτή πρόσβαση.

Σύσταση "Recommendation on access to and preservation of scientific information" (C/2012 4890): Σύμφωνα με τη σύσταση, τα κράτη μέλη παροτρύνονται να ακολουθήσουν παρόμοια γραμμή ως προς τα αποτελέσματα της έρευνας που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο εθνικών προγραμμάτων. Επιδίωξη είναι να διατίθεται υπό όρους ανοικτής πρόσβασης, ήδη το 2016, ποσοστό 60% των ευρωπαϊκών ερευνητικών άρθρων που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους. Σε συνοδευτική σύσταση της Επιτροπής, παρατίθεται το πλήρες πλαίσιο άσκησης πολιτικής για τη βελτίωση της πρόσβασης στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διατήρηση τους. Και οι δύο ανωτέρω πρωτοβουλίες συμβάλλουν στο ευρύτερο πλαίσιο της επίτευξης ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (βλ. IP/12/788 και MEMO/12/564).

Παρακάτω, παραθέτουμε πρωτοβουλίες και ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκης Επιτροπής που προηγήθηκαν της εξέλιξης αυτής:  

• Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Επιστημονική πληροφορία στην ψηφιακή εποχή: πρόσβαση, διάχυση και διατήρηση» (COM(2007) 56)-2007. Με την ανακοίνωση αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναδεικνύει τη σημασία και ορίζει την έναρξη διαδικασίας ανάπτυξης πολιτικών για 1)την πρόσβαση στην επιστημονική πληροφορία και τη διάχυσή της και 2) στρατηγικές για τη διατήρηση της επιστημονικής πληροφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανακοινώνει ακόμη ότι θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη καλύτερη πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας που χρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο, ότι θα ενισχύσει οικονομικά τη δημιουργία υποδομών έρευνας στην Ευρώπη, καθώς και ότι θα συμβάλλει στη διαμόρφωση των σχετικών πολιτικών διεξάγοντας έρευνα και με διαβούλευση με τα εμπλεκόμενα μέρη.
• Πράσινη Βίβλος: Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας. Νέες προοπτικές (COM(2007) 161). Ο Ευρωπαϊκός χώρος έρευνας έχει μετατραπεί σε βασικό σημείο αναφοράς της ερευνητικής πολιτικής στην Ευρώπη ήδη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας το 2000. Η ελεύθερη διακίνηση της γνώσης σε όλα χωρίς φραγμούς σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, και ειδικά αυτής που παράγεται από τη δημόσια ερευνητική βάση, θεωρείται προϋπόθεση για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, ενώ «η διαρκής, οικονομικά προσιτή και αξιόπιστη πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα και η ευρεία διάδοση των αποτελεσμάτων αυτών» θεωρείται ότι πρέπει να οροθετούν το τοπίο της ευρωπαϊκής έρευνας.
• Συμπεράσματα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την «Επιστημονική Πληροφορία στην Ψηφιακή Εποχή» (14865/07 (Presse 259))-2007. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσκαλεί τα Κράτη-Μέλη 1) να ενισχύσουν τις εθνικές στρατηγικές και τις δομές για την πρόσβαση στην επιστημονική πληροφορία και τη διάχυσή της, 2) να ενισχύσουν τον μεταξύ τους συντονισμό στα παραπάνω θέματα και 3) να διασφαλίσουν την μακροχρόνια διατήρηση της επιστημονικής πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένων και των επιστημονικών δεδομένων, δίνοντάς της ιδιαίτερη θέση στις εθνικές στρατηγικές διατήρησης. Ορίζει ακόμη συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των παραπάνω. Ταυτόχρονα το Συμβούλιο προσκαλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει τα μέτρα που ανακοίνωσε στην παραπάνω ανακοίνωση.
• Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη «Διαχείριση της διανοητικής περιουσίας σε δραστηριότητες μετάδοσης γνώσης και Κώδικας Πρακτικών για πανεπιστήμια και άλλους δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς» (COM(2008)1329)-2008. Στη σύσταση αυτή μεταξύ άλλων δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην Ανοικτή Πρόσβαση σε ερευνητικά αποτελέσματα και δεδομένα για τη συμβολή τους στη διαχείριση διανοητικής περιουσίας σε δραστηριότητες μετάδοσης γνώσης.
• To Ψηφιακό Θεματολόγιο για την Ευρώπη (Digital Agenda for Europe) είναι ένα από τα επτά πεδία προτεραιότητας (flagship initiatives) της Στρατηγικής ‘Ευρώπη 2020'. Στόχος είναι να αποδώσει τον καθοριστικό ρόλο των Τεχνολογικών Πληροφορίας και Επικοινωνίας για την Ευρώπη εφόσον η Ένωση θέλει να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει για το 2020. Μία από τις δράσεις του Ψηφιακού Θεματολογίου είναι η Ανοικτή Πρόσβαση σε περιεχόμενο, ώστε να δημιουργηθεί μία ζωντανή ενιαία αγορά στην Ευρώπη. Στόχος είναι ότι ‘η έρευνα που χρηματοδοτείται με δημόσιους πόρους θα διαχέεται ευρέως μέσω της δημοσίευσης εργασιών και ερευνητικών δεδομένων με ανοικτή πρόσβαση'. Επιπλέον υπάρχει η δέσμευση ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επεκτείνει τις απαιτήσεις που έχει για ανοικτή πρόσβαση σε έρευνα που χρηματοδοτεί. A Digital Agenda for Europe' (COM (2010) 245)
• Η Ένωση Καινοτομίας (Innovation Union) είναι ένα από τα επτά πεδία προτεραιότητας της Στρατηγικής ‘Ευρώπη 2020'. Στοχεύει στη βελτίωση των συνθηκών και της πρόσβασης σε οικονομικούς πόρους για την έρευνα και την καινοτομία, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι καινοτόμες ιδέες μπορούν να μετατραπούν σε προϊόντα και υπηρεσίες που δημιουργούν ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύεται ότι έως το 2012 θα προτείνει ένα πλαίσιο για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, καθώς και υποστηρικτικά μέτρα, και ότι θα διασφαλίσει μέσω μίας κοινής προσέγγισης, ανάμεσα στα άλλα, την ‘διάχυση, μεταβίβαση και χρήση των αποτελεσμάτων της έρευνας, και με ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα από τη δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα' (Δέσμευση 4). Επιπλέον, δεσμεύεται ότι θα ‘προωθήσει την ανοικτή πρόσβαση στα αποτελέσματα της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας. Θα στοχεύσει να καταστήσει την ανοικτή πρόσβαση στις δημοσιεύσεις τη γενική προϋπόθεση για χρηματοδότηση έργων από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των Προγραμμάτων Πλαισίων για την έρευνα (COM (2010) 546)